Posted by Thadous on September 3, 2017 at 12:05 AM
*Recons Hilchetbu* (Source Thadou tribe Facebook group,copy & paste)
--------------------------------
Phung bulpi, phungpi nahi leh nasim ding a khoh tah ahi.
*
*Thumakai*
Hiche hi Recons Hilchetbu ahi. Recons kiti ho thilbol analyse kibolna ahi. Asim nopna din abung achang aki koi in, Bung 1 �?? 20 aum e. Recons Analysers (RA) hi facebook forum ahi. RA facebook group hi Recons ho kholchil ding leh velha dinga kisem ahi. Nam sunga thuhillhem abei teng kipum khatna leh kingai lutna ahung pun ding hi RA ho kinepna ahi.
*
*Recons Analysers (RA)*
[email protected] Forum_
Email: [email protected]
====================
*Bung 1*
*Recons ideology hung kipatna.*
1. Recons ideology ahung kipatna hi Kuki hi paokhat tho ho ahi kiti hi ahi. Kuki pao kisem chu Recons ideology kipatna ahi. Kuki pao a kon, AKT kihin semdoh, AKT a kon Recons kisem doh abona anankang, tua hi amin kihelou tribe semdi kiboipi ahi.
2. Kuki pao tia hung kipo doh chu lolhin sah theina din Manipur AKT ahin kisem e. Hiche Kuki pao kilo lhinsah go hi gamlego, state muna ding ahipon Kuki hi tribe neo khat a heidoh di kiti ahi. Naga hon Naga hi nampi mina paotin kigopna tribe tin kigopna a achepi uva, gamlego delna a amanu tobanga manding kiti hilou ahi.
3. AKT a kilhem lha ho dinga chu Kuki pao chu adop louleu amaho dinga ideology chepi ding adang aum poi. Aga soding umlou alhunna di umlou ahi. Ajui ho jong blind a jui ngen ahiuve.
4. Paokhat thoho kiti thucheng kimangji hi Thadou pao kiseina ahi. Thadou pao chu Kuki pao tho ho ati got uleh kioi jep hih uva paokhat thoho ati ji u ahi. Recons a apan vanga Recons kiti hi ipi ham ahe chen lou leh ahethem lou mihem tampi uma ahi ajeh chu chalak/duha a thil kibol ahijeh chun mitampi chun apolanga avet uleh thilpha danin amuji un ahi.
*
*Bung 2*
*Recons history.*
1. Achesa 2012 kum jou vella kon chun phung le chang thu a kinel boina leh kideh tona ahung machal lheh in hiche hi akon dohna phatah a aki ven ahileh 2003 kuma AKT hin kisem jeh a phung politics hi hung kipan doh in aki mui.
2. India in independent ahin mu ding chun nampi min, kigop khomna ding min thu a Maxwell Bazaar (tua Thangal Bazaar, Imphal) a khun kihou khom ding ana tiuvin Thadou lang ho khatleni in Kuki hisah ding anati leu adangho anop lou jeh un meeting kipat masangin akihou boi un ana ki khoi khen uve.
3. 1947 kumin Khulla hung konte chun nomenclature thu a kihou na ana nei uvin kah lah a khatleni in British ten ei min kouna Kuki kiti ding propose abol un atam jon adatthei loujeh chun Khulmi kiti ding ana ki thulhuh un Khulmi National Union (KNU) ahin phut un, Pu Teba Kilong (Karong) leh Pu Tiankham Paite chu President leh secretary ana hi e.
4. KNU chu ahat in, 1948 kum Manipur Legislative Assembly election ah lamkai mi sagi ana kaidoh uve. Amaho chu i) Dr. Kampu Gangte ii) Damjakhai Vaiphei iii) TC Tiankham iv) Tuljachin v) Teba Kilong vi) Mono Monsang vii) Holjapau Mate ahiuve.
5. Hinlah September 21, 1949 nikho a Manipur chu India a lut ding a Manipur lengpan ana bol tan, Government of India in British record a bangin India kivaipohna danpi Constitution (Schedule Tribes Part C State) Orders 1951 noi ah, the scheduled Tribes List of Manipur tin 1) Any Kuki Tribe (AKT), 2) Any Naga Tribe (ANT), 3) Any Lushai Tribe ahin phong doh tan ahi. Khulmi ho chu Kuki tin India govt. in record ahin bol in ahileh adei lou jeh un 1956 kuma AKT chu adalha tauvin ahi.
6. 1956 kum in nam min hetchet louho suhtohna (tribe modification) aum in Khulmi ho chun AKT dalhan ama pao min cheh leh nam min cheh in tribe semtupna akibol tan ahi. 2003 kum in AKT chu aguh in ana kisem kit in ahileh tribe jouse koiman ahet pehlou chuleh koima deilou ahin a flop tan ahi. AKT koima tribe in adeipon Thadou sunga mi themkhat AKT din aki lhemlha in ahi.
7. 2003 AKT chu tribe dang hon adei lou seh hilou in hetphah in anei pou vin koi dinga kisem ham akihe tapon ahi. AKT chu ipi doile tup neija kisem ham iti leh 1971 laija Thadou paova kisun Kuki Bible tia ana kitat doh pen, Kuki pao kiti chu lolhin sah theina dinga AKT chu 2003 a hung kisem in akimui.
8. AKT chu tribe dang ho koma campaign bol louvin Thadou sunga bou akibol in ahi. Thadou sunga bou campaign akibol jeh hi Thadou ho chu AKT a aki lhep lhah teng leh Kuki pao kiti chu ahin tosot diu deina ahi. Thadou ho jong chun AKT chu adei pouve. AKT chu adeina diu leh akisan nom nadiu va Thadou community sunga chun lhep lhahna policy ahung kigong tan ahi.
*
*Bung 3.*
*Thadou ho lheplhahna policy kigong ho.*
1. AKT chu Thadou hon ahin kilah nomna diu chun Thadou hochu athadou hina seiboi peh angai in ahi. Athadou hinao aki seiboi peh a convince aki bol�??a, Thadou khat chun athadou hina chu ahin kidei lou va, tribe neilou, kingaina ding nei lou dana aum teng chuleh AKT chu ahin kisan ding plan kigong ahi.
2. Hiche planning lolhinna dinga chu phung politics kibol ahi. Phung politics kibo dan chu Thadou sunga phung ho chu hopni a kihom khena, supporting force leh opposing force ki umsah ahi. Thadou leh Thadou hilou va kihin seikhen ahi.
3. Hiche a pat chun phungthu, geneology thu tampi ahung kijih doh in phung revival chu ana um pan tai. Phat chompi ding umlou phung thu chu ahung machal tan ahileh mitampi chu phung thu chun alung thim u atong kha in ahi. Letding kichuna leh phung ngailutna jong ahung hat tai.
*
*Bung 4*
*Manipur Thadou ho mentality umdan.*
1. Mihem jouse hin sei phat leh minphatna hi adei in adeh in Manipur a Thadou hohi achung nung ding, loupi ding dei atam uve. Hiche Manipur Thadou ho psychology hi phatah a kivetoh a planning kigong dan ahi.
2. Thadou khat chu malaija nangho phung hi namlen, galhang, phungbulpi, mi bolthei te nana hiu ahi tia pachatna ithu thu a nunthei ahi. Thu kisei hi general a mihem lungput dan analyse kibol kisei ahin Thadou jouse ahiti e tina ahi deh poi.
3. Thadou ho lah a chun Thadou chu phung 2/3 bouvin aki koidoh in adang ho chu hiche phung 2/3 sanga alenjo leh chungnung jo in aki seijin ahi. Hiti chun miho lungthim chothou nadinga phungthu (geneology) version jat jat chu muntin in campaign bolnan ahung kithe tan Thadou ho ana chih masat jeh uva Thadou min naput sah u ahin Thadou sanga lenjo nahiuve tin Thadou hochu aki seipeh tai.
4. Hitobang thu kithe jeh chun Thadou sunga mothitthet (innocent and ignorant) mipi phabep chu ahin ki lhemlha kha in Thadou chu ka sanga chapang achalak jeh a Thadou min ei putsah u ahi tin jouthu in mi phabep akitil doh tan ahi. Phung upa phung bulpi ho target ana kihabol dehset in ahi.
5. Aki lhemlha phabep hin Thadou tribe chu suh boi tei ding tia lung put phalou anei taovin missionary natong bangin anitin in seiboi ding holnan aki salel uve.
6. Tribe dang hon vang Thadou ho ahet nao chu aki khel chom pon ahivangin Thadou sunga mi phabep chun Thadou chu nam mina sangnom talou vin phungmin danin akisan uvin aki hilnao bang bang chun Thadou chu amaho noija phung lah a jong aneo pen tin akisan tauve.
7. Thadou nahipoi Thadou sanga lenjo nahi tia kisei peh ho chun Thadou sanga lenjo hina lai tah chu aki letsahpi un, Thadou nahi in aching masa nahiuve tia kisei peh ho mi phabep chun aching masa hina laitah chu aki letsah pi kit un ahi.
8. Thadou kahipoi tia proof bolgo a bolmo hel phungpi jong aum in ahi. Aman kahipoi ati vanga history in ahina asei doh thou thou ji e. Thadou hilouna phondoh got ham ahilouleh proof pehgot ham kiti jong hi boipi lou ding khat chu ahi ajeh chu Thadou hilou ho Ao, Lotha, Kabui, Hmar, Paite, etc. ho khun Thadou ahilou nao proof bol ngai asah lou hel u ahi. Thadou kahipoi tia proof peh got kiti hi Thadou ihina kiphong doh jo ahi.
9. Nam kiti hin alhangpi in paokhat aneijin paokhat tho ho chu namkhat a aki vaipo ji uve. Manipur a 1956 a original tribe record kibol jouse hi paomin leh nam min ahisoh keijin ahi. Thadou nahi lou leh 1956 kuma tribe recognize kibol ho lah a khat penpen nahi ding ahin hichu nahina pen pen naki lah thei ahi. Tribe min ijat sembe go jong lechun boina kisem nahi. Unnecessary ahi.
*
*Bung 5*
*Fallen Thadous. (AKT dinga kilhemlha)*
1. Fallen Thadou kiti hohi AKT a dinga ana kilhemlha Thadou hochu akouna din Fallen Thadou aki tin ahi. AKT dinga kilhemlha, Thadouva kon anung tol ho tina ahi. Eg. Recons kiti hohi Fallen Thadou ahiuvin ahi.
2. Propaganda a ki lhemlha mi phabep (Fallen Thadou) ho chu AKT achun aki hoi lut ngei ngei un ahi. AKT asap jeng vangu chun Any Kuki Tribe kiti chu pao neilou, tribe dang toh kibang lou Any kiti a aki cheh lou khatna ga um ding chu koiman adei kit pon ahi.
3. AKT chu Fallen Thadou hon apom nomna ding chun propaganda aki the kit in AKT kiti chu naphung min toh najih khom thei ahi tin akisei kit in ahi. Hijeh chun (Phungmin + Kuki) tia loikhat in tribe certificate aki lah un ahileh hitobang tribe certificate chu government in ahet peh lou manchah theilou ahina photchetna tampi ahung umtah jeh chun AKT a dinga panla ho jongchu alunglha taovin ahi.
*
*Bung 6*
*Hina kisei boi kiti hi eima leh eima kigaosap na ahi.*
1. Phung politics jeh a Thadou seiboi hochu ahina kisei boi ahitaove. AKT a la alung mon tahlou jeh chun Thadou tribe dehna in Simte tribe kahi tiloi aum uvin ahi. Simte tribe, Paite tribe, etc kahi ativangu chun Simte pao, Paite pao ho chu atho deh pouvin Thadou pao mama atho uvin Simte ho leh Paite ho chun vang Thadouva ahe thou thou un ahi.
2. Ahina aki seiboi tahjeh chun ama tribe ding chu aboi tan ahi. Koima chan asuh boi peh ahipon ama leh ama kisei boi ahi. Hichu ama leh ama kigaosap (self imposed curse) kiti chu ahi. Thadou Tribe Council (Thadou Inpi) injong apampai ahipon ama leh ama kisei boi ahi. Hiti chun uipi sohmo kisei bangin akiheina lang langu chu aboitan ahi.
3. AKT la adei tapon, tribe dang min akilah vangin a tribe tahtah ahilou jeh chun a tribe miho lah chun alha dehpon Thadou lah a lha mama ahijeh chun aboilheh in ahi.
*
*Bung 7*
*Aboi lou Thadou tribe kisei boi go.*
1. 1956 a tribe ana kisem leh ana kisutup hohi abonin linguistic tribe ahi in pao mina tribe kisem ahisoh keijin ahi. Pao min chu nam min jong ana himong ahi. 1956 a tribe kisem jouse hin literature anei uvin AIR Radio program neithei sohkei jong ahi. Chuleh hiche tribe hohi malaija pat nambah kihetna jong ana hi.
2. Recons hon Thadou tribe thu a kum 50 val kiboi ihitaove tin mipi alhem un itih kuma koi Thadou tribe thu a boina neileh boina sem umkha ham idoh leh boina ana umkhah na imacha ahekit pouve.
3. 2003 AKT chu Thadou deilou ho jeh a kisem danin mipi lheplhah na din akisei kit in ahi. Thadou deilou um ahi a Thadou deilou ho ding kisem ahileh AKT hilouva amaho nam mina chu kisem didol ahi. Jouthu a kilhepna ngen ahi.
4. AKT hi 1951 AKT chu revive kibol ahi tin pu T. Lunkim in aseije ti jong akijan ahi. 1951 AKT chu revive bol ngai ahileh Aimol a pat Zou chan kihoutoh a abol diu Aimol a pat Zou chan tribe jouse chu asuhmang diu AKT a chu umkhom diu ahin pu T. Lunkim kin hilou ahi. Hiche ho jouse hi jouthu a kilhepna keuseh ahikit e. Kilepna a hiche hohi kisei ahin adihtah a AKT kisem jeh hi Kuki Bible, Kuki pao tia ana sei hi justify bolna ding leh lolhin sahna dinga chu AKT hi hung kisem joh in aki mun ahi. Hijeh a chu AKT chu Thadou sunga bou campaign kibol kitna ahi. AKT chu Kuki ngailutna leh Kuki suhletna ding a kibol ahileh tribe dang jouse toh kihou toh leh kiheto a kibol ding ahi. Akiseisa banga mikhat in ama mimal tohgon lolhin sah nadinga manchah dinga AKT chu asem ahi.
5. Individual tohgon lolhina dinga kisem AKT chu mipin aman chah got leh manchah theilou, apanna umlou, nam min jong hilou ahijeh a AKT a kilhem lha ho chu boiju ahi. Agenda hi AKT support hon jong secret idea ahet louvu ahi.
6. Thadou tribe kiseiboi khalou ami jousen tribe/nam a apom ahin hijeh a chu single largest tribe ana hijingu ahi. Largest tribe kiti chu aboi lou tina ahi. Mipi aboi loujeh a single largest tribe ahi. Recons hon phungmin ahi tin mipi atil un hichu kitona kichamna hol kahiuve atiuvin ahi. Thadou chu akinei sah tum um danin aseijun koi kineisah umkha ham idoh leh seidi ahe kit pouve.
*
*Bung 8*
*Ama individual boina midang kikoppi go.*
1. Fallen Thadou (Recons) hohi lhomcha ahiu ve. Hiche lhomcha hohin seiboi di hollin boina a puilut be ding ahol jingu vin ahi. Reconciliation kiti thucheng mangchan mipi alhem un kito kichamna thu sei louvin Thadou tribe min khel dingin mi ajol un ahi. Reconciliation kiti thucheng aman chah jeh un mi phabep in asunggil thu helouvin ajui un mi apuilut be un ahi.
2. Thadou tribe boina um ahipon Fallen Thadou hohi boiju ahi ajeh chu suhna ding ahet lou u ahi. Ama individual boina jeh a midang aboi lou suhboi go ahiuvin ahi.
*
*Bung 9*
*Fallen Thadou ho propaganda phabep.*
1. Fallen Thadou hohin Thadou pao hi malaijin Thadou pao ana kiti poi tin asei boi gouvin ahi. Kuki pao umsah di boipi na a asei u ahi. Pu T. Lunkim chun malai in Thadou pao hi Kuki pao ana kiti e tia evidence anei ahipon Kuki Literature Society (KLS) ho kilolna ahi atin KLS chu ama mama ahikit in ahi. (Thadou pao chu Kuki pao tia semding ahi jong leh pu T. Lunkim semdi ahipon Aimol a pat Zou chan unao tribes kihou toh uva anam det diu joh ahi.)
2. Fallen Thadou ho brainwash akibol nao khat chu ahikit leh Pu Ngulhao Thomsong jeh a Thadou pao kiti ahi atiuvin Pu Longkhobel Kilong in Thadou Lekhabul, 1924 in ana jih in, Pu Teba Kilong in Thadou Anisuba 1926 a ana jih, British record jouse a jong Thadou pao ahi tin akijih in, cognate tribes jousen jong Thadou paovin aheuvin, linguistic survey of India leh Burma a jong Thadou pao akiti dan isei leh seidi ahe kit pouvin ahi ahivangin jouthu chu asei sei kit ji un ahi.
3. Thadou pao ana kiti louleh ipi pao ana kiti ham tia idoh leh seidi ahe kit deh pouvin ahi.
*
*Bung 10*
*Recons pen thu.*
1. Chuti a Fallen Thadou ho aboi tauvin AKT chula akilah nom pouvin limchom pu a tohgon chom ahin gonu toh akilou in tua hin AKT hita lou in athah beh a Recons kiti mina mi alhem kit un ahi.
2. Recons ahin boltil lai u chun kihou cham ding thu asei un mi phabep alhem lhauve. Chomkhat jouvin Thadou tribe min thu a kihou toh ding ipi min hijong leh iki hou toh pouleh Thadou mama jong hithei atiuvin ahi.
3. Tua hin achainan Thadou tribe minkhel teitei ding aboipi kit un ahi. Aboi louhel leh ahithei lou hel ding khat boipi ahiu vin agaso ding umlou panna bei boipi ahiuve.
*
*Bung 11*
*Recons Kuki boipi dan.*
1. Reconciliation Brochure a khun aboipi khoh pen ukhu Kuki nam ahin amaho Kuki boipi hi paokhat tho Kuki ahi. Paokhat tho Kuki kiti chu tribe neokhat sodi tina ahin Kuki chu pannabei sodi tina ahi. Gamlego muna ding hilou Gangte, Vaiphei hotoh tribe level khat a umdi tina ahi.
2. Reconciliation Brochure page 19 a khun Kuki chu tribe chom chom kigopna in asei un page 16 na a khun �??Akiseinom chu ahile nam khat kiti sung a hi tribe chom chom a umtei tei angai poi�?� ati kit un ahi. Ipi chu adei u ham Kuki chu ipi alo got u ham akihe pon ahi. Aboipi got u jong kihe chen lou ANANGKANG kiti chu ahi.
3. Recons brochure a khun Kuki haboi in aboipi un tribe organizations hon Kuki form u hen tihi amaho boipi ahikit pon phungbulpi, phung lamkai, hohi amaho boipi ahi.
4. Recons brochure a Kuki nampi semtup ding kholhang asam un Kuki nampi semtup nadinga chun Thadou tribe min khel ding asom uvin ahi. Thadou tribe min akhel uleh tribe dang hon Kuki adei diu jong ahi kit deh poi.
*
*Bung 12*
*Malai Thadoute vet lhahna.*
1. India in Independent amu masang peh a pat Thadoute chu muntina dominant tribe ahi tichu history book ho a jong tampi akimu e. Malaija North Cachar ana kiti tua Dima Haosao district a Thadou hochu British government in tribe hetpehna 1886 kuma anabol a Thadou Mauzadar tia Institution ana kitung doh ahitai. India in independent amu masang kum 60 val masang ana hitan ahi. *India in independent ahin mu jou in jong Thadou Mauzadar hi recognize ahipeh in ahi. (Ngaito temin 1886 a Thadou tribe recognize ana hitai. Hilai chun India in independent amu nai pon India govt. kiti ana umhih laije.)* Hiti chun India in independent ahin mujou a jong gamsung kivaihomna NC hills Autonomous District Council (ADC) ho a jong Thadou hochun chanvou ahin nei uvin mi phabep jong election ho a ana kaidoh peh un ahi.
2. *NC hills a 1952 a pat Thadou politicians luiho.*
N.C. hills ana kiti Dima Hasao gam hi District Council a kipo ahin District Council hi *First District Council, Second District Council,* etc tin aki seijin ahi. Frist District Council hi 29th April, 1952 a kipan ahi. MLA election ho tobang ahi. 1952 kuma pat 1957 kum chan hi First District Council in apoh ahi. Kum 5 term ahi.
*Malai chun NC Hills a Thadou ho atamjo in phungmin achom chom jih louva Thadou bou ana kiti un ahi. 1886 a pat Thadou Mauzadar lamkai ho jong Thadou bou akisut u ahi. Thadou hochu koiho hiuvam ana veu hite.*
Anoija link hi hongdoh inlang vele chun.
http://diprnchills.gov.in/nchac.htm#First_District_Council
(a). *Sri TK Thadou.* First District Council (1952) a number 7 na a Sri TK Thadou khu phungthu a sei din Lenthang ahi. Tulai akitilse ium vangun ipu ipate houhi abon uva Thadou ahiuve.
(b). *Sri Seingul Thadou.* Second District Council (1957) a nominated members list a 4th na *Sri Seingul Thadou khu phungthu a sei din Chongloi ahi.*
(c). *Sri Thonghen Thadou.* Third district council (1962) a Executive Committee lah a 3rd na *Sri Thonghen Thadou khu phungthu a seidin Doungel ahi.*
(d). Sri Thonghen Thadou. Fourth District Council (1968) a khun N.C. Hills Autonomous District Council (ADC) pu Thonghen Thadou (Doungel) akaidoh kit in ahi. Ama constituency ahileh Borail constituency ahi. Sr. no. 8 Sri. Thonghen Thadou khu ahi.
(e). *Sri. Letlam Thadou.* Fifth District Council a nominated member list a 2nd na a Sri. Letlam Thadou. Ama hi Lhouvum ahi.
3. *Thadou Mauzadars ho jong gah veu te.*
*INSTITUTION OF THE THADOU MAUZADAR*
*The 10th Thadou Mauzadar Sri Lenkhojang Chongloi appointed by the 6th Scheduled N.C. Hills Autonomous Council, Haflong vide order no. No.NCHAC/GAD/APP/Mauzadar/24/2013-14/8. Dtd. 17th Aug. 2013.*
List of the Thadou Mauzadars of Dima Hasao District, Assam (India) since 1886 AD are as follows:
(a). (L) Tole Thadou ------- 1886 to1895
(b). (L) Lenkhokam Thadou ------ 1895 to 1916
(c). (L) Loilut Thadou ------------ 1916 to 1928
(d). (L) Henjamang Thadou ------ 1928 to 1930
(e). (L) Jomlet Thadou ---------- 1930 to 1940
(f). (L) Seikholet Thadou ------- 1940 to 1947
(g). (L) Seingul Thadou --------- 1948 to 1981
(h). (L) Letkholam Thadou ------- 1981 to 1996
(i). Sri Manghen Singson --------- 1996 to 2012
(j). Sri Lenkhojang Chongloi -----2013 to 2018
4. *ASSAM GAMA THADOU DANGHO JONG ANA VEU HITE.*
(a). *Pu Lutkai Thadou* hi phunggui a *Haolai* ahi. Tun vang atu achaten Haolai aki sut taove.
(b). *Pu S Thadou,* tutu a Diphu a um hi phungbah kai a seidin *Haolai* ahi. Tuchan in Thadou tin akihe jinge
(c). *Pu Chungjamang Thadou,* ama jong hi phungthu a seidin *Changsan* ahi.
(d). *Pu. Hengoulen Thadou,* Council clerk, ama jong hi phungthu a seidin *Haolai* ahi.
(e). *Pu S. Thadou,* Guwahati, ama hi phungmin a *Lhoujem* ahi
5. Achunga ipu ipateu Thadou ho min themkhat kihin tahdoh ahin amaho atamjon eina dalha taove. Hiche a kona jong hi malai Thadou ho kipum khat dan imu uve. Tua 2003 AKT kisem jouva bou boina ding kihol ahi. *Atheng thenga seidin malai in Thadou nam aboi pon pu T. Lunkim khanga bou boina umpan ahi.*
6. Manipur jenga jong 1957 kumin TSA ana kiphutdoh tan koihon aphudoh uham itileh Thadou hon aphudoh u ahi. *TSA founding President hi pu C. Doungel, Ex-Minister ahin, TSA founding General Secretary hi pu K. Kipgen, IAS (Retd.) ahi.*
7. Recons hohin Thadou tribe hi kum 50 val aboitai tin mipi kheuset nadin asam uvin ahivangin Manipur chuleh Assam gama malaija Thadou hochu aboilou dan achunga hin akimun ahi. Kikhen telna thu sap sanga kipum khatna joh del ding ahi.
8. Dima Hasao (NC hills) a Songpijang kho (Estd.1939), Haosa masapen chu *Thanggou Thadou (Lenthang) ahi. Thanggou Thadou (Lenthang) haosa ahijouvin, Ngullam Thadou (Guite) haosa in apangin, chujouvin achapa Lenkhopao Thadou (Guite) ahungpangin, ama thi jouvin achapa ahung pangkit'in, ama vang hi Lamkai Guite akiti tai.*
9. Reconciliation brochure a Thadou hi phung 2 phung 3 a bou asei ukhu ajousei u kicheh tah in akiman doh in ahi. Hitobang jouthu leh duha a milhem lha go a mi khentel go hohi mipin kicheh tah a amu theina dinga evidence chu kihin tahdoh ahi.
*
*Bung 13*
*Recons in phungbulpi ho khutna gul man go.*
1. AKT (Fallen Thadou) hohin reconciliation min manga Thadou adeh uleh ahinao mipin ahin hetchet phatna hi amaho hin oimona leh minsetna akipoh ngam tahlou jeh uva phung upa phung bulpi ho mo channa dinga atunu ahi tai.
2. Tribe kiti hi ahet lou u ahin phungbulpi thuneina leh akinu dana agel u ahi. Athil bol uhi agaso di umlou jumna leh molphouna jouse hi amahon akipoh nomlou jeh uva phung bulpi hohi akhuh peh agot u ahi.
3. Tribe hi phung bulpi ho boina ding thu aum poi ajeh chu 1956 a tribe kisem hohi abona linguistic tribe a kisem ahin Thadou tribe, Paite tribe, Hmar tribe, etc khatcha jong phung bulpi ho hin semdoh aum pon ahi.
4. Recons hohin Thadou tribe min khel ding aboipi u hi, ipi min nasah got uham tia facebook group a mitam pin ana dong uvin ahileh donbut je ahe pouvin ajumna diu akimu phat uva phung bulpi ati hou chu mopoh sah dinga ahin jol pat u ahi.
5. Phungbulpi hon tribe min di khat hung kihou lhao henlang hinbol taleu Thadou mipi ho chunla keihon boina kanei pouve tribe thah chu akilah deh lou diu phungbulpi ho chu thulah lou sohdoh diu Recons minsetna di jouse mo akipoh diu ahi.
*
*Bung 14*
*Thadou tribe minhi phung bulpi ho khel thei ham vetlhahna.*
1. Tribe kiti hi Thadou paova seidin nam tidi ahi. Nam hi iti hung umdoh ham itileh alhangpi in namkhat hin paokhat aneijin ahi chuleh apao min chu nam min in aki mang in ahi. Hijeh chun ivetleh nam min hohi pao mina kona hung kila doh in aki mun ahi.
2. Paokhat chu ahung umdoh dan jatchom chom umin te ahin paokhat chu mipin ana mankhom ahiji in chuleh paokhat chu khanglui peh a kon ana umsa ahijie. Thakhat a mikhat in ahin semdoh ahipon chuleh mipin asemdoh khom jong ahipoi. Akhang khanga ol ola hung kimangdoh (evolve) hunghi ahi.
3. Phungbulpi kiti hon ahin semdoh ahipon ahi. Pao chu michom chom phungchom chom in aman ahin hijeh chun pao chu aneitum aum pon ahi. Thadou pao jong chu apao tho ho chu Thadou ana kitiu ahin hetphah lou khanga Thadou pao ana kiti ahitan koiman hoija hung kondoh mong ahi chu akhuol doh joupon ahi. Hiche thu a phung bulpi kikum go kiti hi responsibility hilou beh khat ahi.
4. Recons hon Thadou hi phungkhat phung ni toh bou asei beh vangun Bung 12 a ipu ipa tehou jong khu ivet leh phung jouse Thadou ana kiti danu chu imu uvin, Recons jousei leh milhep hi agaso di umlou panna bei ahi tihi het angaijin ahi.
5. Tribe kiti hi mipi a ahin mipi hochu abon uva equal status, equal right aneiju ahi. Thadou tribe sunga mihem ho chu a elbai, amitcho, anangong, amelse, amelhoi, angou, avom, aching, athem, alen, aneo, ahaosa, avaicha abonuva level khat hiuva ahi. Kumtah leh kumdong phunglen phungneo abulpi leh aleh umlou abonuva atha neinao kibang ahi. Hijeh a chu phung bulpi kikum nading hilou ahi.
6. Phungbulpi hohi chingthei leu Recons ho koma hi tribe thu hi phungbulpi kin ahipon Thadou, Paite, Hmar, etc tribe hohi phungtin kinat ahin keiho phung hiche chu kahiuve, kahipou ve tina ding thu aumpon tribe thu a chu boina aum leh tribe lamkai ho chu doh ding joh ahi tia aseipeh diu ahi. Ikin louva kisah jou kiti hi miching umchan hilou ahi. Thadou tribe chu akineisah ahilou leh boina sem uma hileh thuchom ahin Recons kiti hon semthu boina asemu hi khantouna ding leh aphachom ding umlou hel ahi.
*
*Bung 15*
*Recons ideology a kon Kuki ngailutna dihlou machalna.*
1. Recons ideology chu akisei sa bangin Kuki chu pao khat tho bou hisah ding aboipi un ahileh Thadou sung tilou tribe dang Kuki a umnom aum tapon ahi. Achainan Thadou ho jong chun Kuki chu ahin deikit tapouve ajeh chu Thadou identity jouse, nampon, pao, chondan jouse chu Fallen Thadou hon Kuki a danin ahin sei taovin ahileh Thadou ho mitmu a chun Kuki kijui hi tribe dang toh kikop hilouva Thadou tribe suh mangna ding bep ahi tia agel un ahi.
2. Aki seisa banga Fallen Thadou hochu tribe neilou, kingaina neilou dana aum tah jeh a chu British hinpoh lut nomenclature min Kuki chu direct a amoh tuh uleh Kuki chu min bulpi phungmin/tribe mina akipom khah u ahi. Hijeh a chu tribe dang kino mang ahi. Hiche laitah chu Recons ideology jeh a Kuki min ngailutna dihlou ahung kondohna chu ahi.
3. Tribe kigop khomna di hilouva eima chang ding Kuki kilah doh a Kuki min bou ngailutna chu agaso ding umlou ahi.
4. Tribe tampi kigopna ding Kuki Civil Organisations ho jouse chun Thadou tribe adeh tao vin ahi. Kuki kiti chu nomenclature a kimang talou va Paite, Thadou, kiti ho dehna a akimang tan ahi.
5. Kuki organization (Kuki apex) body kiti pen chun anoija tribe khatcha kikhai sah ding gota louvin Kuki tia kikou ding tribes ho chu aki dehpi ji taovin ahi. Hiche lungput hohi Kuki ngailut dih lou Kuki pao kium sah go a kona chu sohdoh ahi.
6. Aphungmin Vaiphei, Gangte, kijih a Thadou community a seilen Thadou pao tho Thadou hochu Kuki Organisation lah a tun leh dop in aki koijin hichu tribe dang jong KSO, KIM, a jao dana mihon amu diuvin aki koijin ahi. Ahivangin paochom tho Gangte, Vaiphei, Paite, etc hochu Kuki Organisation a chun chance ape him him pouvin ahi. Ajao aumkhah jong leh power aneipon ahi. Kuki pao kiti pen lolhinsah ding chu ideology ahijing in ahi.
7. Kuki mina facebook kisem jouse chun Thadou chu adeh uvin Thadou kiti him him chu angai nom pouve. TSA in thilpha abol acknowledge bol nom lou in, Thadou tribe thilbol festival hihen Thadou mina thil kibol jouse chu a post nom ji pou vin Kuki chu nomenclature hilouvin Thadou tribe dehna bou ahitan ahi.
8. Fallen Thadou hochu alung sunguva Thadou mudana muchi kitu ahijeh chun Thadou dehna a thil kibol jouse chu adom kit un ahi. Athil dop jouseu chu anangkang keuseh aki sohdoh jitan ahi ajeh chu thudih umlou, juithei lou, kilhepna leh boina bulpi keu seh ahin panna beija kisu chol bep ahiji taovin ahi. AKT kibol pannabei, Recons kibol panna bei boina bulpi, Zo country kisam asuhsah umlou, Manaseh kisam asuhna kihe lou, chol kilona bep ahin ahi. Identity thah boipi jongleu alosam sa, boina meipin atomsa ahi.
9. Kuki chu tribe chom, paochom kigop khomna, gamle go delna, khantou machalna ding boipi nading hilouva pannabei ding Thadou dehna a kimang ahivang in amipi ho hi angol den un ipi kibol ham helouvin Kuki amoh sapsap kit un ahi. Thadou pon ho chu Kuki pon atiuvin Thadou pao chu Kuki pao ati go un, Thadou chondan chu Kuki chondan ati go un Thadou tribe dehna jenga kimang ahin Hmar pao khu Kuki pao ahi ati langu akija khapon ahi.
*
*Bung 16*
*Recons ideology hi manchah thei ham vetlhahna*
1. *One language = one nation = Recons ideology.* Paotampi kikouna Kuki chu pao khat a hei doh ding tichu tupledoi ahi.
2. Manipur a Kuki state dinga kigong gamlego khu ivet leh paokhat thoho chenna bou ahipon paochom chom tho ho chenna ahi. Hmar, Vaiphei, Gangte, Thadou, Paite, Kom, etc pao tampi ho chenna gam ahi. Paokhat bou chun ana boipi jeh chun tuhin Kuki state chu seidoh ngam jong aum kit tapon ahi. Anangkang den danin aum in ahi.
3. Chavang Kut kiti hi Manipur a Thadou hon ahin poh doh u festival ahin festival min jong hi Thadou pao ahi. Chom khat jouvin state government in recognize ahin boltan state level, government funded festival in ahin choisang peh taovin ahi. Thadou tribe chu adom sang lheh jengin ahi. Hiche hi Thadou lah a khatleni chun Chavang Kut chu Kuki a din ahin heidoh kit hitan tin tribe chomchom ahin kikhom khomin Kuki festival ding dan chun agong chu ahung kisem in ahi. Kuki mina chun paokhat bou ahin mang go un, Thadou pao bou hetpeh leh recognize dana aum jeh chun Thadou pao tholou tribe dang ho chu anom tapouvin aki boitan ahi. Festival mina Thadou pao kimang Chavang kiti jong chu complain aumtan ahi.
4. Paochom tho hochu suh lunglhai (appease) bolna ding chun Chavang chu aki ladoh in festival min chu KUT bou aki titan ahi. Chavang aki lahdoh vang chun one language oriented festival dana mitam pin agel jeh chun achethei dehpon ahi. Thadou ho ding chun Thadou festival chu kisuh chatvai peh u danin aum kit in ahi. Chuleh KUT festival chu government funded festival ahi tah jeh a KUT Committee chu mi loikhat in fund kichep nopna a anei bep hidanin mitampi lung thim sunga aum in ahi. Achainan KUT chu Kuki mina seiding jong chu anom ta pouvin masanga Kuki tribes anati u jong chu KUT celebrating tribes tin aseiji taovin ahi. Meilhei ho jongchu KUT a ajaotah jeh uva Kuki kiti chu aman nom lou danu vin akimun KUT celebrating tribes ativang uchun Meilhei ho chu ahuop jou deh lou in aum in ahi ajeh chu Meilhei ho chu tribal ahi kit pouvin ahi. Hijeh chun achaina a hin Chavang Kut jong chu asuhsah umlou, anangkang akisoh doh tan ahi.
5. Kuki pao tia ana podoh pu T. Lunkim in jong Kuki chu koi ham hilchetna apeh tengleh aboiji tan ahi. Tripura a Kuki atiho jong khun Kuki pao ahi tia asei chu ahe pouvin ahi. Amatah jeng tojong Kuki paova chun aki hou mat to thei pouvin ahi. Burma gama Chin ho jong chu Kuki ahi ati vang chun Chin kiti nam 50 val hochun Kuki pao ati chu amang pouvin ahi. Kuki = one language kiti hi ideology nangkang ahin ahi.
6. Achunga kimu Recons Ideology (Kuki = one language) a thil kigong alosam ho a kona mudoh thei chu Recons Ideology hi losapna ideology ahi dan aki mu doh in ahi. Hiche ideology hin aboipi hi ivet leh a solution umthei khat cha aum pon boina bou ahi. Tua aboipi u tribe minthah jong hi a solution bei, present leh future a aboisa ahi.
*
*Bung 17*
*Recons = hypocrite*
1. Kito nading a lhang sam kahi atiuvin malai mi khat le ni kikah a kiboina neo neo ho chu phungpi kiboina danin asei doh un phungle phung tato nan campaign abol un ahi. Mi lung suna thei ding, kimu dana thei ding thu ho chu facebook forum a apodoh un phungle phung atato uchu kitona ding boipi kahi ati kit un ahi. Recons Brochure a jong phung tato nading thu tampi ajih un ahi.
2. Tua phung bulpi ho kihou khom sah ding kigong ho jong hi phung politics chu akhan tou cheh cheh nadinga phung bulpi ho thu neina leh ja bolna dan chu abollu ahi. Kitona ding ngaito hileu Bung 12 a kimu pulepa Thadou ho kipumkhatna joh khu asei choi le diu ahi. Koima kiboi ahipon ama hon mipi atato u ahi.
3. Tribe 3 (AKT, Mate, Thadou) in ikihom khen tauve tin mipi akheuse go kit un ahi. Tribe 3 a bou kihom khen ihi pouvin tribe tampi a kihom khen ihiuvin ahi. Paite, Hmar, Gangte, Thadou, Zou, etc tribe tampi a kihom khen ihiuvin ahi. Hangsing hi a Paite, Zou, etc jong aumin Singson hi a Paite, Gangte, Thadou, Hmar, etc. tribe chom chom a um aum in, Haokip hi a Paite, Thadou, etc a um ium uvin tribe jouse a hi phungtin inat u ahin Manipur a tribe kiti hi phungmin kigop khomna hilouvin ipao bah a kium ahi.
4. Tribe tampi a kihom khen ho chu Recons ho chun tribe 3 uma kihom khen dana mipi lungthim apeiset got u ahi. Phungpi ho chun Paite, Zou, Hmar etc a Thadou ho jong ium uvin Paite, Zou, Hmar kiti ho tribe min hi kheldi ahi ati thei louvu ahi. 1956 a tribe kisem jouse hi linguistic tribe ahi. Linguistic tribe hilou hi AKT leh Mate tribe ahi. Recons ho hin linguistic tribe hilou AKT leh Mate hi athasit uva linguistic tribe hilou athah sembe ding agot u ahi.
*
*Bung 18*
*Recons/AKT phung politics bad impact.*
1. Malai chun isopi khat toh midang aki nah leh aki nahna lhon chu aki khuol in isopi mona ahileh isopi aki phoh ji in tukhang hin mihem khat chu athemna leh athemona thu sangin aphungmin put chu akive in aphungmin put a chun mi tampin side alaji taovin ahi. Aphung min kibahpi hina jalla setna hileh phatna hileh kidinpi atam tan ahi. Phung ngailut akhantou jeh chun phung min hin mitampi asungol tan ahi.
2. Individual kiboina a jong phung ngailut jeh in phungpi akikum ji tan ahi. Nupa kinahna a jong phungpi akikum ji tan ahi. Boina neocha jong lentah akiso doh ji tai.
3. Phung khat chu aki ngailu ham itileh amaho kah a kiboina aum leh abung bungin aki khen kit ji un ahi. Hiti chun phung khat sung jenga jong abah bah in phung politics aum suh peh kit in ahi.
4. Upat ding deina jeh in panna bei sating kichu hi atam cheh cheh in phung kikal tona leh letding deina hi asang cheh cheh in phunga ngolna hi a limit aum thei lou danin aum tan ahi.
5. Recons thu lhangsap jeh in phung mina Thadou tribe dehna thu phong jong aum tan ahi. Phung mina Thadou tribe deh ho hi apu apate Thadou ana hinao evidence tampi aumkit in apu apa jalou leh sumol phou ahikit jo un ahi.
6. AKT/Recons phung politics bad impact khat kit chu ahileh phungpi ijat ham aki khom khom in sating kipeh tona aki bol in sating pelou ho chu apeh diu ahi tin namphu in song chung ah akitah doh in ahi. Sating kipe hochu Kuki nampi sating kipeh tona danin �??Kuki pan semang pachong hin khom toh in�?� tin la akisah khum kit in ahi. Kuki sating kipeh tona song chung a chun Lunkim, Lhangum, Lenthang, Misao, etc phung tampi aki mukit pon Kuki a chu kihop sah lou hitam la aki hepoi. Hiche song chunga phung min kijih ho chu kiki dehto sah toh aki lou kit in ahi. Sating kipeh chondan hi pulepa te chun by force a abol u ahi pon mihem khat in ama obligation a abol ahijo kit in ahi.
7. Sating kipeh tona kibol jeh jong hi phungbulpi a kivaihom te ihiuvin kipumkhat nadinga bulpi kisem tupna kibol danin akisei in ahi. Thadou pomho chula alen aneo phungbulpi phungleh umlouva Thadou tribe a kibang chetna mihem jouse umu ahin Thadou pomlou phungbulpi boipi ho chun Kuki bulpipa chu doh a aman asei sei chu ngai didol ahi. Recons ho aboi nadiu jong umta lou, sumlepai thale jung senga kisuh lungjing nading jong ngai louva Kuki bulpipa chun Kuki, Paite, Zomi etc ipi nam ihiuve ati em ama sei sei chu ajui diu dol ahi. Hichu la akibol deh pon Kuki bulpi kisem chu apanna jong aum deh pon ahi.
8. Phung ngailutna jeh chun nam sepai kiti ho jong chu phung level in akive tan phung politics hin community sung asuse lheh in ahi.
9. Phung ngailutna jeh chun aphung phung in kho akisat gamtan mi khosatna a phung chaga ho chunga thudih a thu tanna aum beh tapon khankho beijin jotho chunga hem angaam tan ahi. Thingnoi neipan athingnoi aki sonpi tan, ngailut, khoto, khankho kiti chu aum tapon lawlessness in vai ahom tan ahi. Hiche hin ichung uva insecurity, constant fear eipe taovin ami takip in lung linglaona in hinkho imang taovin ahi.
*
*Bung 19*
*Chapa vahmangpa banga ikondohna jotkit phat hita*
1. Recons lheplhah mi tampi hin ipi ideology achepi uva ipi angaito uham jong ahe pouve. Ipijeh ham itileh Kuki pao kiti chu alo lhinsah theina dinga lhepna jatchom chom kihin mangcha a mipi hung kilhem ma society sung chu kihin choh noh ahi in aboi nao hi hoija hung kipanna hoija kichai ding ham ahe pouve.
2. Kuki pao kibol go lolhin sahna dinga ka identity Thadou ei kiseiboi peh go ahi tihi pha tah a thil umdan ahin ki khuol uva eima identity kiseiboi hi pannabei boina ahi tihi aki kihet chet tengleh boina kidalha ding ahi.
3. Fallen Thadou hohi min chom chom AKT, Recons, Zo, Manaseh, etc minpu in thil kibol jong leh ideology nangkang chun aso doh ding aum pon ahi. Tun tribe minthah podoh go jong leu koiman adei lou ding chuleh min thah amin ding kihe lou semthu ding chu foreigner status kidel tobang ahi.
4. Chapa vahmang pa jong apa in dalhan avahmang in achainan agenthei tai. Kapa ina nehle don nengjel a kei hilaija ibolla lungboi a genthei kathoh ham tichu akihet doh phat in akinungle in aboina abeitai. AKT a kilhemlha ho jong set pohgih poh, seiboi ding hol, kheuset ding hol, adih kimumo sahna, eima leh eima kisuh boi, hiche ho jouse dalha a Thadou tribe a akile kit teng le aboina beidi ahi. Chuteng lungsunga chamna, ngailut, khoto, homthona leh lungsetna dim ding ahi.
*
*Bung 20*
*OUR BOOKS THAT SPEAK LOUDER THAN OUR FACEBOOK*
1857 kum a pat Thadou literature phatah midang hon eina jihpeh u chuleh eiho lah-a lekhathem masa hon ana jih u lekhabu ho:
1. A SLIGHT NOTICE OF GRAMMAR OF THE THADOU Published in the Journal of the Asiatic Society of Bengal Vol XXIV-178ff, by Lt.R.Stewart, 1857.
2. THADOU LANGUAGE Printed and published in Shillong, by TC Hudson, ICS 1906.
3. THADOU LANGUAGE Printed and published by Linguistic Survey of India Vol-III, Part-III, by GA Grierson, ICS (1902).
4. THADOU PHONETIC READER Published by Dr.M.S.Thirumalai Centre Institute of India, Manasagotri, Mysore-6 (1971) .
.5. THADOU LEKHABUL By Longkhobel Kilong, 1924.
6. THADOU ANISUBA By Teba Kilong, 1926.
7. LEKHABUL By Ngulhao Thomsong, 1927.
8. THADOU THUSIM BU (Folk Tales) By William Pettigrew, 1926.
9. NOTES ON THADOU-KUKIS By William Shaw, ACS in 1929.
10. ENGLISH THADOU GLOSSARY By Central Institute of Linguistic, Govt.of India, 1971.
11. REVIEW OF ADOPTATION AND ADOPTION OF THADOU LANGUAGE By Central Institute of Linguistic, Govt.of India .
12. THADOU GRAMMATICAL SKETCH By Shri Krishnan, Anthropological Survey of India, 1980
13. DIE FALLENDER: THADOU KUKI OF ASSAM Zeitschriff for Ethnologic, Vol-70 of 1958 By Kauffman J.
14. DIE SPILLEDER: THADOU KUKI OF ASSAM Zeitschriff for Ethnologic, Vol-73 of 1941. By Kauffman J.
15. Zuchtung biologische BeoBachtungen inder Schweinesucht beider Naga and Thadou Kuki in Assam Beologic Generalis, Vol-14, 1938.
16. THADOU KUKI TERMS OF RELATIONSHIP Man of India, 1922 By Hutton J.H., CIF, MA & SC.
17. THADOU GRAMMAR By T.C. Hudson, 1905
18. . SPECIMEN OF THADOU LANGUAGE By G.A. Grierson, KCIE, Ph.D, D.Litt, LLD, 1904.
19. . SPECIMEN OF THADOU LANGUAGE By W. Shaw, 1928.
20. Lushei Kuki clans (1912) by John Shakespeare
*Thadou pao ana kiti poi, Thadou nam ana umpoi, 1956 a Thadou hung kisemdoh bou ahi, Thadou ihi pouve kiti ho Recons jousei leh lhep lhahna propaganda kimang jouse hi jouthu ahidan Bung 12 leh Bung 20 a hi evidence kitah doh ahi. Thadou nam mite ipu ipate kipum khat bangin kingailut nan hinkan khom kit ta hen. Amen.*
----- Kichaita ------
*Reconciliation Brochure a jouthu kijih tampi donbutna leh hilchetna jong kiso vah ding ahitai.*